هموروئید بعد از زایمان طبیعی؛ علت، علائم و بهترین روش‌های درمان
دوران بارداری و زایمان طبیعی یکی از زیباترین تجربه‌های زندگی هر زن است، اما در کنار این زیبایی‌ها، تغییرات فیزیولوژیکی و فشاری که به بدن وارد می‌شود، ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند هموروئید بعد از زایمان طبیعی شود. این عارضه به دلیل افزایش فشار در ناحیه لگن و تغییرات هورمونی در بارداری به وجود می‌آید و در روزها یا هفته‌های پس از زایمان، خود را با درد، سوزش یا خونریزی هنگام دفع نشان می‌دهد.
شناخت دقیق علل، علائم و روش‌های درمان هموروئید پس از زایمان برای مادران تازه زایمان کرده اهمیت زیادی دارد، زیرا این مشکل در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند کیفیت زندگی روزمره و حتی روند مراقبت از نوزاد را تحت تأثیر قرار دهد.
هموروئید چیست و چرا بعد از زایمان ایجاد می‌شود؟
هموروئید (Hemorrhoid) یا همان بواسیر، به تورم و التهاب سیاهرگ‌های انتهای رکتوم یا ناحیه مقعد گفته می‌شود. در شرایط طبیعی، این رگ‌ها کمک می‌کنند تا کنترل حرکات روده حفظ شود، اما زمانی که فشار زیادی به آن‌ها وارد شود، دیواره‌شان ضعیف و متورم می‌شود.
در دوران بارداری و زایمان طبیعی، عواملی وجود دارند که احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهند:
-
افزایش فشار داخل شکمی در اثر بزرگ شدن رحم
-
کاهش جریان خون در سیاهرگ‌های لگن به دلیل تغییرات وریدی
-
افزایش هورمون پروژسترون که دیواره رگ‌ها را شل‌تر می‌کند
-
یبوست مزمن در دوران بارداری و بعد از زایمان
-
زور زدن زیاد در هنگام زایمان طبیعی
در واقع، مجموعه این عوامل باعث می‌شود رگ‌های ناحیه مقعدی گشاد و متورم شوند و علائم هموروئید بروز کند.
علائم هموروئید بعد از زایمان طبیعی
علائم هموروئید بسته به نوع داخلی یا خارجی بودن آن متفاوت است، اما شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
-
درد یا احساس سوزش در مقعد، مخصوصاً هنگام نشستن یا دفع
-
خونریزی روشن هنگام اجابت مزاج
-
احساس سنگینی یا وجود توده در اطراف مقعد
-
خارش یا التهاب پوست ناحیه مقعد
-
در موارد شدید، ترومبوز هموروئیدی (تشکیل لخته خون در ورید) که باعث درد شدید و تورم ناگهانی می‌شود.
در اغلب موارد، علائم هموروئید پس از زایمان ظرف چند هفته کاهش می‌یابد، اما در برخی زنان بدون درمان مناسب، مزمن می‌شود.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا هستند؟
تحقیقات نشان داده است حدود ۴۰ درصد از زنان پس از زایمان طبیعی دچار درجاتی از هموروئید می‌شوند.
عوامل خطر عبارتند از:
-
زایمان‌های طبیعی طولانی (بیش از ۲۰ دقیقه در مرحله دوم)
-
تولد نوزاد با وزن بالا (بیش از ۳۸۰۰ گرم)
-
سابقه یبوست یا هموروئید در بارداری
-
بی‌تحرکی در ماه‌های آخر بارداری
-
مصرف کم فیبر و مایعات
-
نشستن طولانی‌مدت پس از زایمان
شناخت این عوامل به مادران کمک می‌کند تا با مراقبت مناسب، از بروز این عارضه جلوگیری کنند.
تأثیر هموروئید بر زندگی پس از زایمان
اگرچه هموروئید تهدیدی جدی برای سلامتی محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند باعث درد مداوم، خستگی روانی، بی‌خوابی و حتی افسردگی پس از زایمان شود. بسیاری از مادران در هفته‌های ابتدایی پس از تولد نوزاد، به دلیل درد یا خونریزی هنگام دفع، از نشستن طولانی یا شیر دادن دچار مشکل می‌شوند. درمان و کنترل سریع این وضعیت می‌تواند بازگشت مادر به زندگی عادی را تسهیل کند.
آشنایی بیشتر با بهترین پزشک زنان و زایمان
تشخیص هموروئید بعد از زایمان
تشخیص این بیماری معمولاً با شرح حال و معاینه بالینی انجام می‌شود.
پزشک در صورت نیاز ممکن است از آنوسکوپی برای مشاهده دقیق‌تر ناحیه استفاده کند.
در موارد نادر که خونریزی شدید یا مزمن وجود دارد، ممکن است بررسی‌های بیشتری مانند کولونوسکوپی جهت رد بیماری‌های دیگر گوارشی انجام شود.
درمان هموروئید بعد از زایمان طبیعی
درمان هموروئید پس از زایمان معمولاً غیرجراحی و محافظه‌کارانه است، زیرا اغلب موارد طی چند هفته خودبه‌خود بهبود می‌یابند. با این حال، رعایت توصیه‌های زیر روند بهبود را سرعت می‌بخشد:
۱. تغییر در رژیم غذایی
افزایش مصرف فیبر غذایی (سبزیجات، میوه تازه، غلات کامل) و مایعات کافی مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری و درمان است. فیبر حرکات روده را تنظیم کرده و از یبوست جلوگیری می‌کند.
۲. حمام نشیمنگاه (سیتز بات)
نشستن روزانه چند بار در آب ولرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، باعث کاهش التهاب و درد می‌شود.
۳. استفاده از داروهای موضعی
پمادها و کرم‌های حاوی هیدروکورتیزون، لیدوکائین یا ترکیبات ضدالتهاب گیاهی به کاهش درد و خارش کمک می‌کنند. بهتر است مصرف هر دارویی زیر نظر پزشک متخصص زنان یا گوارش باشد، به‌ویژه در دوران شیردهی.
۴. اجتناب از نشستن طولانی‌مدت
استفاده از بالش‌های نرم (دونات شکل) و استراحت در فواصل منظم به کاهش فشار روی مقعد کمک می‌کند.
۵. نرم‌کننده‌های مدفوع
در صورت یبوست، پزشک ممکن است ملین‌های طبیعی یا داروهای نرم‌کننده مدفوع تجویز کند تا فشار هنگام دفع کاهش یابد.
۶. فعالیت بدنی سبک
پیاده‌روی‌های کوتاه و حرکات کششی باعث بهبود گردش خون در لگن و کاهش ایستایی وریدی می‌شود.
۷. درمان‌های پزشکی یا جراحی (در موارد شدید)
اگر هموروئید دچار ترومبوز (لخته خون) شود یا درمان‌های خانگی مؤثر نباشند، ممکن است پزشک از روش‌هایی مانند:
-
بستن باند لاستیکی (Rubber Band Ligation)
-
اسکلروتراپی
-
لیزر هموروئید
استفاده کند. البته این روش‌ها معمولاً پس از پایان دوران شیردهی توصیه می‌شوند.
بیشتر بخوانید :بهترین متخصص زنان و زایمان رشت
مراقبت‌های خانگی و نکات پیشگیری
پیشگیری همواره بهتر از درمان است. با رعایت چند نکته ساده می‌توان احتمال ابتلا به هموروئید بعد از زایمان را به حداقل رساند:
- نوشیدن آب کافی (حداقل ۸ لیوان در روز)
- رعایت رژیم غذایی پرفیبر شامل سبزی، میوه و سوپ‌های سبک
- اجتناب از زور زدن زیاد در هنگام دفع
- استفاده از زمان کوتاه در توالت
- تحرک روزانه و اجتناب از نشستن طولانی
- مدیریت استرس و آرامش ذهنی که بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر مثبت دارد.
درمان‌های طبیعی و مکمل
بعضی روش‌های طبیعی می‌توانند روند بهبودی را تسریع کنند، مانند:
-
کمپرس سرد برای کاهش ورم و التهاب
-
استفاده از ژل آلوئه‌ورا طبیعی برای تسکین پوست اطراف مقعد
-
مصرف غذاهای ضدالتهاب مانند زردچوبه، روغن زیتون و ماهی‌های چرب
-
چای بابونه یا فندق افسونگر (Witch Hazel) که خاصیت ضدالتهابی دارد
با وجود این، هیچ درمان خانگی نباید جایگزین نظر پزشک شود.
مدت زمان بهبود
در اکثر مادران، علائم هموروئید خفیف پس از زایمان ظرف ۲ تا ۶ هفته بهبود می‌یابد.
در صورت تداوم بیش از دو ماه یا درد شدید، لازم است ارزیابی تخصصی انجام شود تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر یک از علائم زیر وجود داشته باشد، مراجعه به پزشک ضروری است:
-
خونریزی شدید یا مکرر از مقعد
-
درد شدید هنگام نشستن یا دفع
-
ترشح مخاط یا عفونت
-
احساس توده‌ای که به داخل برنمی‌گردد
پزشک متخصص زنان یا جراح عمومی می‌تواند درمان دارویی یا در صورت لزوم روش‌های پیشرفته‌تری را پیشنهاد دهد.
نتیجه گیری:
هموروئید بعد از زایمان طبیعی یکی از مشکلات شایع اما قابل درمان در میان مادران است. این عارضه به دلیل فشار زیاد حین زایمان، تغییرات هورمونی و یبوست رخ می‌دهد. رعایت رژیم غذایی سالم، مصرف فیبر، استراحت کافی و مراقبت موضعی می‌تواند به بهبود سریع کمک کند.
در نهایت، آگاهی و مراجعه به موقع به پزشک، بهترین راه برای جلوگیری از مزمن شدن بواسیر و بازگشت سریع به سلامت کامل است.
برای رزو نوبت و مشاوره با ما در ارتباط باشید.
ما را در اینستاگرام همراهی کنید.