آیا پونه باعث سقط جنین می شود؟
پونه، گیاهی خوش‌عطر و پرکاربرد در طب سنتی ایران، سال‌هاست که به‌عنوان درمانی طبیعی برای بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است و با خواص ضدعفونی‌کننده، ضدالتهاب، ضدنفخ و آرام‌بخش، در بسیاری از دمنوش‌ها و ترکیبات گیاهی حضور دارد. اما یکی از موضوعات بحث‌برانگیز درباره پونه، تأثیر آن بر بارداری و سقط جنین است.
در این مقاله، به‌طور دقیق و علمی بررسی خواهیم کرد که آیا پونه واقعاً می‌تواند باعث سقط جنین شود؟ در چه مواردی مصرف آن خطرناک است؟ و خانم‌های باردار چه نکاتی را باید درباره‌ی این گیاه بدانند؟
پونه چیست و چه ترکیباتی دارد؟
پونه (Pennyroyal) با نام علمی Mentha pulegium، گیاهی علفی و معطر است که در مناطق معتدل ایران به‌خوبی رشد می‌کند. این گیاه از نظر ظاهری شبیه به نعناع است اما بویی تندتر و طعمی تلخ‌تر دارد. از برگ و ساقه پونه به‌صورت خشک یا تازه در تهیه دمنوش‌ها، غذاها و روغن‌های گیاهی استفاده می‌شود.
ترکیبات فعال پونه عبارتند از:
-
پولگون (Pulegone): ماده‌ای سمی با خواص قاعده‌آور
-
منتول (Menthol): دارای اثرات خنک‌کننده و ضداسپاسم
-
تانن‌ها و فلاونوئیدها: با خواص ضدباکتری و آنتی‌اکسیدان
در طب سنتی، از پونه برای درمان نفخ، تهوع، مشکلات گوارشی، سرماخوردگی، گرفتگی قاعدگی و بی‌نظمی پریود استفاده می‌شود.
آیا پونه باعث سقط جنین می‌شود؟
پاسخ کوتاه و علمی: بله، مصرف زیاد پونه، به‌ویژه به‌صورت اسانس یا روغن، می‌تواند باعث سقط جنین شود.
ماده‌ی پولگون که یکی از ترکیبات اصلی پونه است، به‌عنوان یک سقط‌آور (abortifacient) شناخته شده است. این ماده می‌تواند باعث تحریک رحم، انقباضات شدید رحمی و در مواردی آسیب به کبد و کلیه شود. به‌همین دلیل، بسیاری از پزشکان و متخصصان طب سنتی، مصرف پونه در دوران بارداری را اکیداً ممنوع اعلام کرده‌اند.
آشنایی بیشتر با بهترین پزشک زنان و زایمان
مکانیزم اثر پونه در ایجاد سقط جنین
اثر سقط‌آور پونه به دلیل ماده‌ی فعال «پولگون» است که در مقادیر بالا سمی محسوب می‌شود. این ماده:
-
عضلات رحم را تحریک می‌کند و باعث انقباضات شدید می‌شود.
-
باعث افزایش جریان خون در ناحیه لگن و در نتیجه جدا شدن جفت از دیواره رحم می‌گردد.
-
در دوزهای بالا، ممکن است به جنین آسیب مستقیم وارد کند یا منجر به زایمان زودرس شود.
مطالعات حیوانی و انسانی متعددی نشان داده‌اند که مصرف زیاد پونه، به‌ویژه به‌صورت عصاره یا روغن، می‌تواند منجر به مرگ جنین، زایمان زودرس یا خونریزی رحم شود.
چه اشکالی از پونه خطرناک‌تر هستند؟
در حالت کلی، هر شکل از پونه در دوران بارداری باید با احتیاط بسیار بالا مصرف شود، اما برخی اشکال آن خطر بیشتری دارند:
| نوع مصرف | میزان خطر در بارداری |
|---|---|
| دمنوش پونه | متوسط تا بالا (بسته به غلظت) |
| اسانس یا روغن پونه | بسیار بالا (اکیداً ممنوع) |
| برگ خشک‌شده در غذا | کم، اما بهتر است اجتناب شود |
توجه مهم: حتی مصرف دمنوش پونه در مقادیر زیاد (مثلاً چند بار در روز یا دم‌کرده غلیظ) می‌تواند خطر سقط را افزایش دهد.
مصرف پونه در طب سنتی برای سقط جنین
در برخی متون کهن طب سنتی، پونه به‌عنوان گیاه قاعده‌آور و تنظیم‌کننده قاعدگی معرفی شده است. در مواردی، از آن به‌صورت ترکیب با گیاهانی دیگر برای «پاک‌سازی رحم» استفاده می‌کرده‌اند. این موضوع باعث شده برخی افراد به‌اشتباه تصور کنند که پونه می‌تواند «سقط طبیعی» ایجاد کند.
اما نکته مهم اینجاست که:
مصرف پونه به‌منظور سقط جنین در خانه، می‌تواند منجر به مسمومیت شدید، خونریزی داخلی، آسیب جدی به رحم و حتی مرگ شود.
بنابراین استفاده از آن به‌هیچ‌وجه ایمن یا اخلاقی نیست و باید با آن برخورد کاملاً علمی و آگاهانه داشت.
بیشتر بخوانید :بهترین متخصص زنان و زایمان رشت
علائم مسمومیت با پونه
در مواردی که فرد دوز بالایی از پونه (مخصوصاً به‌صورت اسانس) مصرف کند، علائم مسمومیت شدید بروز می‌کند:
-
تهوع و استفراغ
-
درد شکم و گرفتگی شدید رحم
-
سردرد و سرگیجه
-
تشنج
-
آسیب به کبد و کلیه
-
خونریزی واژینال
-
از دست رفتن هوشیاری
-
مرگ جنین یا حتی مرگ مادر در موارد شدید
در صورت مشاهده این علائم، فوراً باید به اورژانس مراجعه کرد.
جایگزین‌های ایمن برای پونه در دوران بارداری
اگر به‌دنبال دمنوش یا گیاهانی هستید که بتوانند در دوران بارداری استفاده شوند و مشکلی برای جنین ایجاد نکنند، می‌توانید موارد زیر را در نظر بگیرید (البته با مشورت پزشک):
-
بابونه: آرام‌بخش ملایم
-
زنجبیل: ضدتهوع و مفید برای گوارش
-
نعناع فلفلی: در مقادیر کم برای تهوع صبحگاهی
-
رازیانه: کمک به هضم و کاهش نفخ (در مقادیر کنترل‌شده)
توصیه‌های پزشکی برای مادران باردار
۱. هرگز از گیاهان دارویی بدون مشورت با پزشک استفاده نکنید.
۲. حتی گیاهانی که «بی‌ضرر» به نظر می‌رسند، می‌توانند اثراتی جدی بر بارداری داشته باشند.
۳. در صورت شک به مصرف تصادفی پونه یا علائم مشکوک، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
4. سعی کنید رژیم غذایی‌تان را با مواد طبیعی، تازه و بی‌خطر تنظیم کنید.
پونه با تمام خواص مفیدی که دارد، در دوران بارداری گیاهی پرخطر محسوب می‌شود. وجود ترکیبات فعال مانند پولگون در آن می‌تواند باعث انقباض رحم و در نهایت منجر به سقط جنین شود. استفاده بی‌رویه از دمنوش یا اسانس پونه ممکن است سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد.
در نتیجه، توصیه‌ی اکید متخصصان آن است که در دوران بارداری از مصرف پونه در هر شکلی پرهیز کنید، مگر با نظر پزشک. در این دوران، انتخاب‌های ایمن‌تری وجود دارد که نه‌تنها برای مادر مفیدند، بلکه به رشد بهتر جنین نیز کمک می‌کنند.
آگاهی، احتیاط و مشورت با پزشک، مهم‌ترین کلیدهای سلامت مادر و جنین هستند.
برای رزو نوبت و مشاوره با ما در ارتباط باشید
ما را در اینستاگرام همراهی کنید